Ημαθία: Η «ευλογιά» φόβος για το αύριο…

ΤΟ ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ (ΡΕΠΟΡΤΑΖ) ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ "ΒΕΡΟΙΑ" (27/10/25)

Στους στάβλους της Ημαθίας, εκεί όπου για δεκαετίες η ζωή κυλούσε με τον ήχο των κουδουνιών και τη μυρωδιά του φρέσκου γάλακτος, σήμερα επικρατεί σιωπή. Οι στάνες είναι άδειες, οι κτηνοτρόφοι σε απόγνωση και η αγωνία διάχυτη. Η ευλογιά των προβάτων και των αιγών σαρώνει τον νομό, αφήνοντας πίσω της καταστροφή, ψυχική εξάντληση και οικονομικό αφανισμό.

«Ζούμε μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο για την ελληνική κτηνοτροφία. Είναι τραγικό να τρέμει η ψυχή σου κάθε φορά που μπαίνεις στο μαντρί, από τον φόβο μήπως δεις τα ζώα σου άρρωστα», δηλώνει ο πρόεδρος των Αιγοπροβατοτρόφων Ελλάδος και του Συλλόγου Ημαθίας, Στέργιος Κύρτσιος. «Η ευλογιά των προβάτων έχει ξεφύγει από κάθε επιτήρηση. Παρά τα αυστηρά μέτρα βιοασφάλειας, η ασθένεια εξαπλώνεται με ταχύτητα. Είναι αόρατη, όπως ο κορονοϊός – ίσως και χειρότερη, γιατί καταστρέφει περιουσίες, αφανίζει κοπάδια και γονατίζει οικογένειες.»

Η Ημαθία στο «κόκκινο»

Η Ημαθία βρίσκεται πλέον σε καθεστώς καραντίνας. Εστίες της νόσου έχουν εντοπιστεί σε Αλεξάνδρεια, Πλατύ, Βέροια, Νεόκαστρο και άλλα χωριά, με εκατοντάδες ζώα να θανατώνονται καθημερινά. «Ήδη έχουν θανατωθεί χιλιάδες ζώα, ενώ η διαδικασία είναι χρονοβόρα και εξαντλητική για τους παραγωγούς», σημειώνει ο κ. Κύρτσιος.

Τα στοιχεία των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών δείχνουν ότι στην Ημαθία πάνω από 3.000 ζώα έχουν θανατωθεί μέσα σε λίγες εβδομάδες, ενώ η νόσος απειλεί να εξαπλωθεί και σε γειτονικές περιοχές. Παρότι η Περιφέρεια καλύπτει τα έξοδα αποτέφρωσης, οι οικονομικές απώλειες είναι τεράστιες.

«Τα ζώα αυτά δεν είναι απλά αριθμοί. Είναι το βιος μας. Κάθε πρόβατο, κάθε γίδα, είναι χρόνια δουλειάς, κόπου και επένδυσης. Και τώρα βλέπουμε να χάνονται όλα μέσα σε λίγες μέρες. Δεν υπάρχουν λόγια για να περιγράψουν την απόγνωση που νιώθουμε», λέει συγκινημένος ο πρόεδρος των κτηνοτρόφων.

Ο ιός που δεν σταματά

Η ευλογιά των προβάτων και των αιγών (SheepandGoatPox) είναι ιογενής νόσος των αιγοπροβάτων που οφείλεται σε ιούς της οικογένειας Poxviridae του γένους Capripoxvirus. Ο ιός αυτός δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο, αλλά παραμένει εξαιρετικά ανθεκτικός στο περιβάλλον.

Η μετάδοση γίνεται κυρίως μέσω άμεσης επαφής με μολυσμένα ζώα, μέσω του αέρα, των εκκρίσεων, ακόμη και μέσω αντικειμένων, μαλλιού ή αποξηραμένων εφελκίδων. «Ο ιός παραμένει ενεργός έως και έξι μήνες στο περιβάλλον», εξηγεί ο κ. Κύρτσιος. «Πιστεύουμε πως μπορεί να μεταδοθεί και με τα βυτιοφόρα συλλογής γάλακτος, ή ακόμη και με έντομα όπως τα κουνούπια. Δεν υπάρχει τρόπος να αισθάνεσαι ασφαλής.»

Από τον Έβρο, όπου πρωτοεμφανίστηκε η νόσος στις 23 Αυγούστου του 2024, η ευλογιά εξαπλώθηκε γρήγορα, πλήττοντας πλέον πάνω από 1.000 εκτροφές σε όλη τη χώρα και οδηγώντας στη θανάτωση περίπου 300.000 ζώων. Η μεγάλη εξάπλωση οφείλεται — σύμφωνα με τις αρμόδιες υπηρεσίες — στη μη ορθή τήρηση των μέτρων, στη λοιμογόνο δύναμη του στελέχους και στη μεγάλη ανθεκτικότητά του στο περιβάλλον.

Τα συμπτώματα και η εικόνα της νόσου

Τα κλινικά συμπτώματα στα ζώα εμφανίζονται αιφνίδια: πυρετός, απώλεια όρεξης, οφθαλμικό και ρινικό έκκριμα, και έπειτα από δύο έως τέσσερις ημέρες, δερματικές αλλοιώσεις στα άτριχα σημεία του σώματος. Οι αλλοιώσεις ξεκινούν ως ερυθρές κηλίδες και εξελίσσονται σε φυσαλίδες και εφελκίδες.

Η νοσηρότητα σε ευαίσθητα κοπάδια φτάνει έως και το 100%, ενώ η θνητότητα κυμαίνεται από 10% έως 85%, ανάλογα με το στέλεχος του ιού.

«Όταν ξεκινήσει, δεν προλαβαίνεις να αντιδράσεις. Μέσα σε δύο μέρες μπορεί να χαθεί ολόκληρο το κοπάδι», λέει χαρακτηριστικά κτηνοτρόφος από το Νεόκαστρο. «Και το χειρότερο είναι ότι πρέπει να θανατώσεις και τα υγιή ζώα για να σταματήσεις τη διάδοση.»

Τα μέτρα των αρχών

Σε κάθε υποψία κρούσματος, οι Κτηνιατρικές Αρχές προχωρούν άμεσα σε δειγματοληψίες και απομόνωση των εκτροφών. Εφόσον επιβεβαιωθεί η νόσος, εφαρμόζονται τα μέτρα εκρίζωσης που προβλέπει ο Κανονισμός (ΕΕ) 2020/687:

-Θανάτωση όλων των ευαίσθητων ζώων της εκτροφής.

-Υγειονομική καταστροφή νεκρών ζώων, ζωοτροφών και μολυσμένων αντικειμένων.

-Απολύμανση χώρων, εξοπλισμού και μέσων μεταφοράς.

-Αυστηρή απαγόρευση μετακινήσεων ζώων και προϊόντων ζωικής προέλευσης.

Παράλληλα, σε εθνικό επίπεδο έχουν εκδοθεί αποφάσεις για αποζημιώσεις των πληγέντων παραγωγών. Ωστόσο, οι κτηνοτρόφοι επιμένουν πως οι προβλεπόμενες αποζημιώσεις είναι ανεπαρκείς.

«Οι αποζημιώσεις δεν επαρκούν ούτε για να καλύψουν τα χαμένα ζώα, πόσο μάλλον τα έξοδα συντήρησης, απολύμανσης, τις ζωοτροφές και την απώλεια παραγωγής. Μιλάμε για καταστροφή ζωών, όχι απλώς αριθμών», υπογραμμίζει ο κ. Κύρτσιος.

Οι οικονομικές πληγές

Η ευλογιά έχει φέρει ανυπολόγιστες οικονομικές ζημιές. «Πανελλαδικά έχουν θανατωθεί πάνω από 350.000 ζώα», σημειώνει ο πρόεδρος. «Στην Ημαθία, οι απώλειες ξεπερνούν τα 3.000. Οι κτηνοτρόφοι μένουν χωρίς εισόδημα, χωρίς προοπτική, χωρίς κουράγιο. Και το κράτος πρέπει να καταλάβει ότι δεν μπορεί να περιμένει άλλο.»

Η οικονομική πίεση δεν είναι το μόνο πρόβλημα. «Δεν μιλάμε μόνο για οικονομική ζημιά – μιλάμε για ψυχική εξουθένωση. Υπήρξαν άνθρωποι που δεν άντεξαν την πίεση και έχασαν τη ζωή τους από τη στενοχώρια», αποκαλύπτει με συγκίνηση ο βεροιώτης πρόεδρος των Αιγοπροβατοτρόφων της Ελλάδας Στέργιος Κύρτσιος.

Σύμφωνα με τους κτηνοτρόφους, η γραφειοκρατία καθυστερεί την αποζημίωση και τις διαδικασίες. «Κάθε μέρα που περνά χωρίς λύση είναι μια χαμένη μέρα για τον κτηνοτρόφο. Δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλο.»

Το χρόνιο πρόβλημα με τα βοσκοτόπια και τον ΟΠΕΚΕΠΕ

Ο κ. Κύρτσιος δεν παραλείπει να θίξει και ένα χρόνιο αγκάθι του κλάδου: «Το διαχρονικό πρόβλημα με τον ΟΠΕΚΕΠΕ και τα βοσκοτόπια παραμένει άλυτο. Από το 2015 ζητάμε δίκαιη λύση. Είναι απαράδεκτο να λαμβάνουν επιδοτήσεις άνθρωποι χωρίς ζώα – ακόμα και από τα αστικά κέντρα – ενώ οι πραγματικοί κτηνοτρόφοι, που βρίσκονται καθημερινά στα βουνά, να μένουν εκτός. Το σύστημα των ιστορικών δικαιωμάτων πρέπει να σταματήσει.»

Ο ίδιος υπογραμμίζει την ανάγκη επανεκκίνησης του συστήματος επιδοτήσεων με βάση την πραγματική παραγωγή: «Πρέπει να ξεκινήσουμε από την αρχή, με καταγραφή και αξιολόγηση όλων των ζώων και των πραγματικών εκτάσεων βοσκής. Δεν είναι δυνατόν με λιγότερο ζωικό κεφάλαιο να εμφανίζουμε αυξανόμενη παραγωγή γάλακτος. Κάτι δεν πάει καλά και πρέπει να διορθωθεί.»

Ο «πόλεμος» για τον εμβολιασμό

Αρχικά, οι κτηνοτρόφοι ήταν αντίθετοι στον εμβολιασμό των ζώων, φοβούμενοι ότι η Ελλάδα θα έχανε την εμπορική ταυτότητα της φέτας ΠΟΠ και τις εξαγωγές της. Όμως πλέον, η στάση αλλάζει.

«Όταν χάνεις το ζωικό σου κεφάλαιο, δεν έχει νόημα να μιλάς για φέτα. Πρέπει να βρεθεί άμεσα λύση, με πολιτική βούληση και διαπραγμάτευση με τις Βρυξέλλες, ώστε να μπορέσουμε να προχωρήσουμε σε εμβολιασμό χωρίς να χαθεί η εμπορική ταυτότητα των ελληνικών προϊόντων», λέει ο Στέργιος Κύρτσιος.

Πολλοί κτηνοτρόφοι συμμερίζονται την άποψή του. Θεωρούν ότι, χωρίς μαζικό εμβολιασμό, η νόσος δεν θα εκλείψει, και κάθε χρόνο θα επανέρχεται.

Ένα κάλεσμα για δράση

Η φωνή των κτηνοτρόφων της Ημαθίας είναι ξεκάθαρη: ζητούν άμεση παρέμβαση του κράτους και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

«Οι κτηνοτρόφοι είμαστε σε απόγνωση. Κάνουμε ό,τι μπορούμε: τηρούμε τα μέτρα βιοασφάλειας, απολυμαίνουμε, ψεκάζουμε, παρακολουθούμε τα ζώα μας καθημερινά. Όμως αυτό δεν αρκεί. Αν δεν παρθούν ουσιαστικά μέτρα τώρα, κινδυνεύει να χαθεί ένα ολόκληρο κομμάτι της ελληνικής παραγωγής και υπαίθρου», προειδοποιεί ο πρόεδρος.

Προτείνει, μάλιστα, συγκεκριμένες παρεμβάσεις:

- Άμεση αποζημίωση όλων των πληγέντων με ρεαλιστικά ποσά που να καλύπτουν τη ζημιά.

- Εμβολιαστική εκστρατεία με κοινοτική έγκριση.

- Ενίσχυση των κτηνιατρικών υπηρεσιών, που λειτουργούν στα όρια των δυνατοτήτων τους.

- Επανασχεδιασμό του συστήματος ενισχύσεων, ώστε να αποφεύγονται αδικίες και στρεβλώσεις.

Μια κρίση που αγγίζει την ψυχή της υπαίθρου

Η ευλογιά των προβάτων μπορεί να μην αποτελεί απειλή για τη δημόσια υγεία, αλλά πλήττει την ψυχή της ελληνικής υπαίθρου. Η αιγοπροβατοτροφία είναι συνδεδεμένη με την ταυτότητα του τόπου. Με τη φέτα, το γιαούρτι, το κρέας, τη ζωή στα χωριά.

Αν η νόσος δεν αναχαιτιστεί και οι κτηνοτρόφοι δεν στηριχθούν ουσιαστικά, υπάρχει φόβος ότι ένας ολόκληρος παραγωγικός κλάδος θα σβήσει.

«Δεν ζητάμε ελεημοσύνη», τονίζει ο Στέργιος Κύρτσιος. «Ζητάμε δικαιοσύνη. Θέλουμε να μπορούμε να δουλεύουμε, να παράγουμε, να ζούμε με αξιοπρέπεια. Η ευλογιά μπορεί να χτύπησε τα ζώα μας, αλλά δεν πρέπει να σκοτώσει και την ελπίδα μας.»

Σήμερα, η Ημαθία παλεύει όχι μόνο με έναν ιό, αλλά με το βάρος μιας εποχής.

Οι κτηνοτρόφοι της, άνθρωποι του μόχθου και της γης, ζητούν να ακουστούν. Και όσο η πολιτεία καθυστερεί, τα μαντριά αδειάζουν. Μαζί τους και η καρδιά της ελληνικής υπαίθρου.

ΤΟ ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ (ΡΕΠΟΡΤΑΖ) ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ "ΒΕΡΟΙΑ" (27/10/25)